Διαλεκτικό σιγουράκι

Η αίσθηση είναι κοινή για όλους. Χωρίς ενδελεχή ανάλυση, χωρίς ιδιαίτερη σκέψη, σχεδόν άμεσα: Σου σφίγγεται λίγο το στομάχι. Εδώ μάλλον ταιριάζει -καταχρηστικά βέβαια- ο όρος "αντανακλαστικό". Είναι η παραφωνία που πιάνεις στο live, χωρίς να μπορείς να ονοματίσεις τη νότα που ξέφυγε. Ανάλογα με τις καταβολές, τροποποιούνται και τα triggering subliminal messages. Μία τέτοια, οριακά ουδική πίεση δακτύλου είναι για μένα η άρνηση που διάλεξε για πάντα το άσπρο ή το μαύρο. Στην υπερβολή της, τα απέρριψε και τα δύο και ισχυρίστηκε το άλλο χρώμα, χωρίς όμως να το κατονομάσει, αμφισβητώντας ταυτόχρονα με πάθος το ορατό φάσμα. 

-Μα καλά δεν ξέρεις ποιο;

-Όχι.

-Εγώ φταίω που χάνω την ώρα μου με άσχετους!

-...  

Θαλασσινή αλμύρα

Η ενασχόλησή μου με τα σκωτσέζικα ξεκίνησε σχετικά πρόσφατα. Διαβάζω και δοκιμάζω. Ο στόχος είναι να καταλάβω τα βασικά πρότυπα γεύσης, κάτι που θα πάρει μερικά χρόνια, ώσπου να σταθεροποιηθούν τα γούστα. Στο πλαίσιο δοκιμών, λοιπόν, πήρα ένα μπουκάλι από το πολυτραγουδισμένο και ευπώλητο (για αυτό και ευρέως διαθέσιμο) Lagavulin 16 yo. Γενικά, οι περίτεχνες κριτικές μού δημιουργούν ένα αίσθημα απορίας (και οριακά φθόνου), καθώς η γεύση και η όσφρησή μου είναι μάλλον αδύναμες. Δεν πιάνω λεπτές αποχρώσεις και "υποψίες" αρωμάτων και γεύσεων όταν τρώω, πίνω ή καπνίζω. Αλλά αυτό το whisky είναι για τύπους σαν κι εμένα, με ανάπηρους γευστικούς κάλυκες και ημι-κατεστραμμένο οσφρητικό επιθήλιο. Θυμάμαι την πρώτη φορά που κάπνισα VA flake των SG και εγγλέζικο χαρμάνι με latakia. Τότε αποκαλύφθηκε ο νέος κόσμος, που εκτείνεται πέραν των αρωματικών cavendish καπνών. Το ίδιο συνέβη κι εδώ. Ήξερα τα bourbon, αλλά και μερικά σκωτσέζικα τύπου Glenfiddich. Είχα ανοίξει κι ένα Laphroaig, αλλά με ξένισε η φαρμακίλα (αργότερα το εκτίμησα). Αλλά εδώ έχουμε κάτι άλλο. Εδώ έχουμε κάτι που πλησιάζει τη μεταφυσική εμπειρία. Γιατί το whisky αυτό δημιούργησε εικόνες, με τον ίδιο τρόπο που η τέχνη προσθέτει στο αισθητηριακό input το νόημα. 

Στην παραλία να ξημερώνει. Αεράκι φυσά και νιώθεις στα χείλη τη θάλασσα. Η φωτιά έχει σβήσει και ο καπνός να γαργαλά τα ρουθούνια. 

Ακριβές και φτηνές πίπες

Για πολλά χρόνια στα διεθνή fora επαναλαμβάνεται η ίδια συζήτηση. Κάποιος ξεκινά ένα νήμα για μια ακριβή πίπα και αρχίζει η διαμάχη. Από τη μία πλευρά, οι υποστηρικτές που μιλούν για τελειοποιημένη τεχνοτροπία, συλλεκτική αξία, προσοχή στη λεπτομέρια, εξεζητημένο σχεδιασμό κλπ. Από την άλλη πλευρά, οι αντιφρονούντες που αναρωτιούνται (ρητορικώς και με ελαφρά ειρωνία), αν η πίπα των χιλιάδων δολαρίων καπνίζει πιο καλά από μία μέσης γραμμής. Θα καπνίζει, λοιπόν, μία πίπα των 1000 δολαρίων δέκα φορές καλύτερα από μία πίπα των 100 δολαρίων; Η απάντηση είναι προφανής: όχι. Και μια πίπα των 3 χιλιάδων δεν θα καπνίζει 30 φορές καλύτερα και πάει λέγοντας. Έχω αρκετές πίπες. Θα μιλήσω για αυτές που απέκτησα καινούργιες. Οι τίμιες πίπες μου είναι οι Stanwell. Ίσως οι δύο καλύτερες στο κάπνισμα είναι μια Ardor και μια Asteriou. Τα τελειότερα τρυπήματα τα έχω δει σε μία Cavicchi. Το θρυλικό P του Peter Heeschen δεν καπνίζει καλύτερα από όλες. Επίσης, δεν είναι η καλύτερα κατασκευασμένη πίπα. Παρ' όλα αυτά, χαίρομαι που την έχω στη συλλογή μου και χαίρομαι να την καπνίζω. Δεν υπάρχει απογοήτευση (πέρα από κάποιες λεπτομέρειες που τις ήθελα πιο προσεγμένες για αυτό το επίπεδο), διότι δεν περίμενα να είναι η ποιότητα του καπνίσματος ανάλογη της τιμής της. Θα πεις, τότε γιατί να την αγοράσει κανείς; Δεν υπάρχει λογική απάντηση εδώ. Ο λόγος είναι κάθε φορά προσωπικός για τον καπνιστή που δίνει λίγα περισσότερα για να αποκτήσει ένα κομμάτι που αγγίζει την κατηγορία high end. Έχει να κάνει με τον βαθμό του βίτσιου για το αντικείμενο, το πόσο σπασίκλας είναι, τα ήδη διαμορφωμένα γούστα (τα δικά μου πχ σχετίζονται με τους Δανούς), την παιδική επιθυμία για ένα υλικό αγαθό και το βίωμα της πολυεπίπεδης απόλαυσης. Κάποιες φορές, βέβαια, η επιλογή αυτή έχει σχέση και με τον στίχο που τραγούδησε ο Sinatra: Nothing but the best is good enough for me...

Οπότε οι εν λόγω διαμάχες στερούνται νοήματος και ουσίας. Είναι σαν να συζητά κανείς πόσο κόστισαν οι μπογιές στον Da Vinci. Ναι, η αναλογία είναι τραβηγμένη, αλλά πιστεύω η θέση να γίνεται κατανοητή. Και για να ξαναγυρίσουμε σε πιο πεζή ανάλυση, έχει να κάνει και με τους νόμους της αγοράς. Αυτήν τη στιγμή υπάρχει αγοραστικό κοινό διατεθειμένο να πληρώσει πολλά για κάποιους artisans. Οι λόγοι είναι πολλοί και εκτείνονται πέραν του hype. Και είναι επίσης προφανές ότι οι εν λόγω αγοραστές δεν επιθυμούν απλά μια συσκευή πρόσληψης νικοτίνης.  

Προσωπικά γούστα και βασικές αρχές

Δεν μπορείς να απαντάς σε ερώτηση ως σοφός γέρων από τον Πόλεμο των Άστρων. Όταν ο ενθουσιώδης νουμπάς θέτει βασικό ερώτημα, η απάντηση Use the Force είναι βλακώδης. Έχω βαρεθεί να ακούω τη γενικόλογη κατακλείδα ως ουσιαστική συμβουλή: Με τον καιρό θα μάθεις. Αλλά μέχρι να περάσει ο καιρός τι θα κάνω; Θα τα βγάλω πέρα μόνος μου. 

Καλό είναι να καταλάβουμε την αλληλουχία. Οι βασικές αρχές προηγούνται της διαμόρφωσης του προσωπικού γούστου. Τελευταία κουβέντιασα με κάποιους γνώστες του whisky. Ρώτησα λοιπόν μερικά πράγματα για κάποιες ετικέτες, περί γεύσης, προέλευσης, παρασκευής και λοιπών παραγόντων που συμβάλλον στο τελικό αποτέλεσμα. Μου έδωσαν κάποιες πληροφορίες που βοήθησαν αρκετά και στο τέλος, φυσικά, μου είπαν ότι μόνο μέσω της δοκιμής θα καταλήξω στα προσωπικά μου γούστα. Το ίδιο συνέβη και με μονόδρομες αλληλεπιδράσεις μέσω κριτικών στο YouTube και σε εξειδικευμένες ιστοσελίδες. Ως νέος στο άθλημα, έμαθα κάποιες βασικές αρχές και αυτές με βοήθησαν να αρχίσω να διαμορφώνω προσωπικά γούστα. Εάν η απάντηση στην οποιαδήποτε ερώτησή μου έμοιαζε με επιγραφή εσώκλειστη σε fortune cookie, τότε θα έπρεπε να ανακαλύψω εκ νέου τον τροχό. Κι ενώ το μιμίδιο έχει αδιαμφισβήτητη αξία, ο γκουρού τεμπελιάζει και πετάει ηλίθιες ατάκες τύπου Deepak Chopra. Γιατί, στην προκειμένη περίπτωση, μωρόσοφος δεν είναι αυτός που έχει έκδηλο πάθος και μοιράζεται τη γνώση. Είναι εκείνος που δηλώνει γνώστης και κρατά την πληροφορία για τον εαυτό του.  

Δεν είναι, φυσικά, προαπαιτούμενο το πάθος για να καπνίζεις πίπα. Με τον ίδιο τρόπο που πολλοί πότες καταναλώνουν επί δεκαετίες νεαρό, τραχύ blended whisky, με πολύ πάγο και κόκα-κόλα, καπνίζοντας ευπώλητα τσιγάρα. Και μπράβο τους. Ας κάνουν ό,τι τους αρέσει. Νομίζω πως είναι αρκετά σαφές το ότι δεν έχουν ανάγκη υπεράσπισης, καθώς η υπερπληθής αγέλη τους προστατεύει. Σε όλα τα ρεαλιστικά πιθανά σενάρια, ο Charles θα έχει πρόβλημα και όχι ο George. Γιατί ο δεύτερος είναι άξιος Baird man. 

Για τους άλλους τι θα κάνεις, σοφέ γέροντα; Εσύ που έχεις δεκαετίες ενασχόλησης με το σπορ στην πλάτη σου; Μπορείς να ακολουθήσεις την αυνανιστική οδό: να πετάξεις μια ρήση, υποστηρίζοντας αυτό που δηλώνεις ότι σιχαίνεσαι, τον ελιτισμό. Αλλά μπορείς να κάνεις και το άλλο: να δώσεις 2-3 απλές συμβουλές για να χτίσει ο νέος καπνιστής βασικές αρχές. Και το τελευταίο απέχει πολύ από τον ελιτισμό. 

Ο δάσκαλός μου, μού έλεγε πάντα ότι πρέπει να προσαρμόζεσαι στο ακροατήριό σου. Όταν λοιπόν συναντάς έναν εν δυνάμει βιτσιόζο, του συμπεριφέρεσαι ανάλογα. Μοιράζεσαι το πάθος σου για την ταπεινή υλική απόλαυση και μιλάς ως καπνιστής-χομπίστας. Την επόμενη φορά λοιπόν που κάποιος πιτσιρικάς θα ρωτήσει, πες του 2-3 βασικά, απλά πράγματα και παρακίνησέ τον να δοκιμάσει και να εξερευνήσει. Και φύλαξε τις ατάκες για το καφενείο.   

Μέσης γραμμής καπνιστής με κριτήρια high end

Υποστηρίζω την εκλεκτικότητα. Συχνά ακούω ότι με λίγα χρήματα δεν μπορείς να αγοράσεις μία πολύ καλή πίπα και το ότι οι mid range μοιραία θα έχουν ελαττώματα. Θα έχουν, αλλά τι ελαττώματα; Ok, παραδέχομαι ότι οι πιθανότητες του να αγοράσεις μια καλή, μάχιμη πίπα από ρείκι με 20 ευρώ είναι πολύ μικρές. Αλλά αν πας στο εύρος 60-100, τότε οι επιλογές πολλαπλασιάζονται. Σε κάθε περίπτωση μιλάμε για πίπες μέσης γραμμής. Αυτές είναι βιομηχανοποιημένες πίπες και ένα μέρος της κατασκευής τους είναι αυτοματοποιημένο. Πολλά όμως δεν είναι. Οπότε μπαίνει ανθρώπινο χέρι σε αρκετά βήματα του φινιρίσματος, της εφαρμογής με το επισόμιο κ.ο.κ. Για αυτόν τον λόγο, η κάθε βιομηχανοποιημένη πίπα είναι ιδιαίτερη. Και για αυτό πρέπει να ψάξει κανείς να βρει το καλύτερο διαθέσιμο κομμάτι. Όταν αγοράζω μια μέσης γραμμής πίπα, την εξετάζω ως προς τα βασικά (αεραγωγός, ξύλο, φινίρισμα, εφαρμογή, βάρος, αίσθηση στο χέρι κλπ), έχοντας τα συνηθισμένα κριτήρια (αν δεν κάνω λάθος, τα έχω κουβεντιάσει παλιότερα). Και έχω τις ανάλογες απαιτήσεις. Όταν η Stanwell ήταν ακόμα δανέζικη, οι απαιτήσεις μου ικανοποιούνταν σχετικά γρήγορα, στο πρώτο μισάωρο περιήγησης στο καπνοπωλείο. Τώρα, να πω την αλήθεια, δεν ξέρω πολύ καλά τι παίζει, καθώς έχω να αγοράσω πίπα τουλάχιστον μια πενταετία. Αλλά το θέμα παραμένει η προσδοκία από το προϊόν. Και κάποιες απόψεις που έχω ακούσει κατά καιρούς καθιστούν την εν λόγω προσδοκία αδύναμη.

Είναι μέσης γραμμής, οπότε θα έχει ελαττώματα. Ναι, θα έχει. Αλλά είναι άλλο λίγος στόκος σε μη επικίνδυνο σημείο και άλλο το οποιοδήποτε ελάττωμα που υπονομεύει τη λειτουργικότητα. Έχω αγοράσει πίπες με στόκο. Αλλά απέφυγα εκείνες που είχαν στόκο στην ένωση shank-bowl, που το σημάδι φαινόταν βαθύ ή που ο στόκος ήταν πολύ κοντά στο σημείο που συναντά το shank το επιστόμιο. Επίσης, το να μην εφαρμόζει καλά ένα δαχτυλίδι δεν είναι αποδεκτό. Όπως και το να μην περνάει εύκολα το μάκτρο είναι κάτι που αποτελεί σημαντικό συμβιβασμό για 100 ευρώ.

Μην το ψάχνεις, δεν είναι υψηλή φιλοσοφία, πάρε ό,τι σου γυαλίσει. Ορθώς, δεν είναι υψηλή φιλοσοφία. Αλλά είναι μια αγορά όπως όλες. Και το αντικείμενο που αγοράζεις έχει κάποια τεχνικά χαρακτηριστικά, τα οποία επηρεάζουν τη χρηστικότητα και την απόδοσή του. Οπότε, γιατί να μην κοιτάξεις 1-2 πραγματάκια πριν το αγοράσεις; Κοίτα λίγο τον αγωγό και τις εφαρμογές χωρίς να το φιλοσοφήσεις. Δεν θα σου πάρει πάνω από 3 λεπτά.

Πάρε μια φτηνή για αρχή, διότι έτσι κι αλλιώς θα την καταστρέψεις, αφού είσαι αρχάριος. Για να καταστρέψεις μια πίπα (όχι να κάψεις το χείλος, να την καταστήσεις άχρηστη), θέλει προσπάθεια. Αν αφιερώσεις μισή ώρα να ρίξεις μια ματιά στα σχετικά sites, θα ξέρεις ό,τι χρειάζεται για να προφυλάξεις μια πίπα από την καταστροφή.

Τα παραπάνω (και φαντάζομαι κάποια άλλα) αποτελούν μάλλον ψευδεπιχειρήματα κατά της λεπτομερούς εξέτασης μιας πίπας πριν την αγορά της. Ακολουθώντας τις συμβουλές αυτές κάποιος κινδυνεύει να χάσει χρήματα αλλά και να παρατήσει το σπορ στην αρχή του. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην αγοράσει κανείς μια καλή πίπα για αρχή. Και για να το πετύχει αυτό (ή τουλάχιστον να αυξήσει τις πιθανότητές του), οφείλει να αφιερώσει λίγο χρόνο. Στο κάτω-κάτω, έχει και το ψάξιμο το γούστο του. Είναι μέρος της εμπειρίας.