Δευτέρα 1 Φεβρουαρίου 2010

Περί κριτικής καπνών

Υπάρχουν πάρα πολλές ιστοσελίδες σχετικές με τους καπνούς και πολλές από αυτές έχουν ως αντικείμενο την κριτική τους. Αυτό που παρατηρώ ως σύνηθες φαινόμενο είναι η προχειρότητα και η έλλειψη ουσίας. Και εξηγούμαι:

Καταρχάς εγώ δεν γράφω κριτικές καπνού. Και αυτό διότι δεν το κατέχω το άθλημα. Ξέρω απλά αν μου αρέσει ή όχι ο καπνός. Παρ' όλα αυτά, έχω στο μυαλό μου πέντε πραγματάκια που πρέπει να έχει η κριτική καπνού. Μερικά από αυτά είναι: μέγεθος μπωλ και γενικά τύπος πίπας, βαθμός υγρασίας του καπνού, τρόπος γεμίσματος, αναφορά στη σύσταση του καπνού, δήλωση των γενικών προτιμήσεων του κριτικού και άλλα. Η κριτική για έναν καπνό δεν είναι αστεία υπόθεση. Παρ' όλα αυτά, διαβάζω συχνά εξαιρετικά πρόχειρες κριτικές που επί της ουσίας δεν προσφέρουν τίποτα στον αναγνώστη. Για παράδειγμα, συχνά σε μία "κριτική" δεν αναφέρεται ούτε η ποσότητα του εν λόγω καπνού που έχει καπνιστεί από τον "γευσιγνώστη", ούτε οι καπνιστικές του συνήθειες εν γένει, ούτε και η συνολική του εμπειρία (αν και η τελευταία φαίνεται από την ποιότητα του κειμένου της κριτικής). Δηλαδή, μπορεί κανείς κάλλιστα να καπνίσει ένα-δυο μπωλάκια ή έστω κι ένα ολόκληρο tin και μετά να γράψει μία εμπεριστατωμένη κριτική. Λυπάμαι, αλλά τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Από εκεί και πέρα, διαβάζουμε και ξαναδιαβάζουμε στερεότυπες και χιλιοειπωμένες ατάκες, σχετικά με τα αρώματα και τη λευκή στάχτη (αναρωτιέμαι ακόμα γιατί αυτό να είναι το ζητούμενο) στη λογική του copy-paste. Έτσι συντηρείται ο περιορισμός των επιλογών του νέου καπνιστή. Αλλά τελικά ο μύθος χτίζεται σε λανθασμένη βάση. Στη βάση της ημιμάθειας, της τεμπελιάς και του εντυπωσιασμού. Και η προχειρότητα αυτή συμπληρώνεται με φράσεις σχετικές με το room note, σε μορφή καλλιτεχνικών πινελιών και λογοτεχνικού ύφους χειρίστης ποιότητος, οι οποίες μεταφράζονται σε κρίσεις μη καπνιστών του περίγυρου επί του συγκεκριμένου καπνού. Ψάχνω ακόμα να βρω ποια είναι η θέση τέτοιων προσθηκών σε μία κριτική. Αλλά πέρα από αυτό, ένα άλλο σημαντικό σφάλμα είναι το ότι ο εκάστοτε επίδοξος κριτικός δεν μπαίνει στον κόπο να μας πει σε τι καπνίζει αυτόν τον άμοιρο τον καπνουδάκο. Στην Ελλάδα είναι πολύ της μόδας τα φίλτρα και οι υγροπαγίδες (το γιατί είναι μία άλλη, μεγάλη συζήτηση). Αποτελεί τεράστιας σημασίας ζήτημα να δηλώσει ο επίδοξος κριτικός τις κατασκευαστικές ιδιότητες της πίπας. Διότι, αν καπνίζεις με φίλτρο, τροποποιείται σε μεγάλο βαθμό η εμπειρία του καπνίσματος σε όλες τις εκφάνσεις της: γεύση, αιχμηρότητα, νικοτίνη κλπ. Αν καπνίζεις με υγροπαγίδα δε, τότε ο καπνός μεταλλάσσεται. Κατά τη γνώμη μου, βέβαια, η ύπαρξη της υγροπαγίδας κακοποιεί τόσο την αισθητική της πίπας, όσο και την ποιότητα του καπνίσματος, αλλά αυτό αποτελεί προσωπικό γούστο και είναι εκτός του θέματος της παρούσας ανάρτησης. Όταν λοιπόν μεταξύ του καιόμενου καπνού και της στοματικής κοιλότητας παρεμβάλλονται 22 συστήματα ψύξης, υγροποίησης, κατακράτησης και δεν ξέρω τι άλλο, τότε η γεύση του έστω, αλλάζει δραματικά. Επί της ουσίας καπνίζεις άλλον καπνό. Το ελάχιστο που μπορεί να κάνει λοιπόν ο επίδοξος κριτικός που καπνίζει με υγροπαγίδα (ή άλλα συστήματα φιλτραρίσματος, όπως το κοινό φίλτρο άνθρακα), είναι να το δηλώσει. Αυτό είναι η στοιχειωδώς έντιμη στάση απέναντι στον αναγνώστη της "κριτικής" του. Η απόλυτα έντιμη στάση, κατά τη γνώμη μου, θα ήταν να μην έγραφε καθόλου κριτικές, καθώς αυτές περιορίζονται αποκλειστικά σε καπνιστές πιπών με υγροπαγίδα ή φίλτρο.

Αλλά δεν αποτελεί μόνο η ύπαρξη ή μη οιουδήποτε φιλτραρίσματος πρόβλημα για μία κριτική. Και το φαινόμενο δεν είναι μόνο ελληνικό. Σε σχετικές ιστοσελίδες με παγκόσμια απήχηση βλέπεις το ίδιο μοτίβο να επαναλαμβάνεται: πολύ λίγοι μπαίνουν στον κόπο να το κάνουν σωστά. Και το αποτέλεσμα είναι να μη μιλάμε πλέον για καπνούς πίπας, αλλά για θρησκείες ή ποδόσφαιρο. Μία απλή λογική του τύπου 1-0, άσπρο-μαύρο, μου αρέσει-δεν μου αρέσει. Αυτό δεν είναι κριτική όμως, είναι κουβέντα καφενείου. Δεν προσφέρει απολύτως τίποτα στον αναγνώστη. Η μόνη πληροφορία που παρέχει σε τελική ανάλυση είναι το εάν ο συγκεκριμένος καπνός αρέσει ή όχι στον γράφοντα.

Για αυτό και δεν γράφω κριτικές (και αν το έχω κάνει στο παρελθόν, τις αποκηρύσσω σήμερα :-). Επειδή η διαδικασία αυτή απαιτεί χρόνο, γνώσεις, συστηματικότητα και συγκέντρωση. Δυστυχώς, όμως, η συνήθης τακτική χαρακτηρίζεται από έντονη προχειρότητα με ελάχιστες εξαιρέσεις.

Και εσύ ψάχνεις μέσα στα γούστα να βρεις την άποψη. 

1 σχόλιο:

Ανώνυμος είπε...

Αγαπητέ μου, θέτεις με πολύ σωστό τρόπο τη βασική προϋπόθεση ενός από εκ των δύο μέσων για την κριτική ενός καπνού: την πίπα.

Desperado