Δανέζικα μπιλιάρδα

Γενικά, η δανέζικη παράδοση έχει συνδεθεί με τις ελεύθερες φόρμες σε αντίθεση με τα κλασικά αγγλικά σχέδια. Αν το καλοσκεφτεί κανείς, όμως, η mid range δανέζικη πίπα του 40, με πρωτεργάτη τον Poul Nielsen, ήταν σε μεγάλο βαθμό μία προσπάθεια πλήρωσης του κενού προσφοράς σε αγγλικές πίπες. Κοιτάζοντας τα σχέδια των καταλόγων της δεκαετίας του 1950, θα δει κανείς πολλές παραλλαγές του billiard, αλλά και άλλες, καθαρά εγγλέζικες φόρμες. Στην παρακάτω φωτογραφία φαίνονται τρία τέτοια παραδείγματα. Η πίπα με το κεράτινο επιστόμιο φέρει την παλαιότερη στάμπα της Stanwell (με πεζά, καλλιγραφικά γράμματα) και είναι κατασκευασμένη την περίοδο 1942-1948 (πριν αρχίσει να σταμπάρεται στις πίπες το regd no 969-48). Το shape number είναι το 211. Λογικά η παραγωγή του δεν πρέπει να συνεχίζει το 1950. Το 2 υποδηλώνει τη σειρά και το 11 υποδηλώνει το σχέδιο. Το shape 11 σύμφωνα με τους παλαιότερους καταλόγους στους οποίους έχω πρόσβαση αντιστοιχεί σε τρία σχέδια: ένα zulu-like (αρχές του '50) και δύο σχέδια του Sixten Ivarsson: ένα bent billiard με oval shank και ένα pot (κατά καιρούς για κάποια σχέδια σταματούσε η παραγωγή και έτσι το shape number μπορεί να αντιστοιχεί σε διαφορετικά σχέδια, ανάλογα με την εποχή κατασκευής της πίπας). Πέρα από αυτό, δεν υπάρχει συμφωνία μεταξύ του stamping-grading που βλέπω σε αυτήν την πίπα (211 Old Briar) και αυτού που χρησιμοποιείτο στις αρχές του '50 (όπου το 2 στην αρχή της στάμπας αντιστοιχεί στη σειρά De Luxe). Μιλάμε, λοιπόν, για μία πίπα που φτιάχτηκε στα πρώτα χρόνια λειτουργίας της φίρμας. Η μαύρη πίπα είναι μεταγενέστερη και κατασκευάστηκε μετά το 1970: Stanwell regd no 969-48 silhouette, shape 52. Το 52 είναι από τα πιο όμορφα, πιο "εγγλέζικα" μπιλιάρδα που έχω δει ποτέ. Και η μεσαία είναι επίσης το 52 (handmade), αλλά μεταγενέστερη της silhouette, αφού δεν φέρει το registration number. Αυτά τα τρία billiards δείχνουν κατά κάποιον τρόπο μία πορεία 40 ετών. Μέσα σε αυτά τα χρόνια, τα οποία αποτελούν τη χρυσή εποχή της Stanwell κατά τη γνώμη μου, οι δανέζικες φόρμες κυριάρχησαν, αλλά τα billiards δεν έπαψαν ποτέ να είναι άκρως ελκυστικά, παραδοσιακά και άριστα φτιαγμένα. 

Από τα μέσα του 50 και μετά, μπορεί κανείς να διακρίνει την έναρξη μιας μεταβατικής περιόδου, όπου στα παραδοσιακά εγγλέζικα σχέδια, προστίθενται στοιχεία, τα οποία σήμερα χαρακτηρίζουμε δανέζικα. Η συνεργασία Ivarsson-Nielsen αποδείχθηκε εξαιρετικά αποδοτική και αποτέλεσε τις βάσεις για την επιτυχία της εταιρείας τα επόμενα χρόνια. Αλλά πολύ σημαντικό στοιχείο της επιτυχίας αυτής ήταν το ότι η φίρμα απέκτησε χαρακτήρα. Το δανέζικο σχέδιο έγινε ευρύτερα γνωστό, αφού πλέον είχε μπει στη βιομηχανική παραγωγή και αποτελούσε κομμάτι της mid range αγοράς. Τελικά, οι δανέζικες ελεύθερες φόρμες επικράτησαν στους καταλόγους και τα εγγλέζικα παραδοσιακά σχέδια υποχώρησαν στο παρασκήνιο της παραγωγής της εταιρείας. Πλέον, κάθε φορά που φέρνουμε στο μυαλό μας τη Stanwell ή τη δανέζικη σχολή γενικότερα, φανταζόμαστε freehands, acorns, horns κλπ.Αν κοιτάξουμε την παρακάτω φωτογραφία, θα δούμε στο πάνω μέρος το shape 40, το οποίο θα μπορούσε κανείς να αποκαλέσει lumberman with a danish twist.Αυστηρό saddle και oval shank, με το μπωλ να προδίδει τη δανέζικη καταγωγή της.Λίγο παρακάτω θα δει κανείς δύο σχέδια του Tom Eltang από τη σειρά Brass Band. To 190, ένα billiard με diamond shank και το 177, ένα πειραγμένο lumberman στα όρια του nosewrmer. H πλάτυνση του shank είναι εκτός παραδοσιακών ορίων και το ύψος του μπωλ αρκετά χαμηλό, ώστε να διαφέρει από το κλασικό του billiard. Και αν κοιτάξει κανείς το 99, ακριβώς κάτω από τις Brass Band, θα δει το περίεργο saddle του επιστομίου, σε ένα κατά τα άλλα απόλυτα κλασικό lovat. Όλα αυτά τα σχέδια κατά τη γνώμη μου είναι πειραγμένες κλασικές φόρμες. Και πρέπει να έχει κανείς υπόψιν ότι για να πειράξει κανείς κλασικές φόρμες και το αποτέλεσμα να είναι ενδιαφέρον, οφείλει πρώτον να σέβεται και να γνωρίζει καλά το παραδοσιακό σχέδιο και δεύτερον να έχει ταλέντο, εμπειρία και φαντασία. Διότι, όπως πολλές φορές έχουμε δει, χωρίς αυτές τις δύο προϋποθέσεις προκύπτουν artisan-εκτρώματα. Αυτές οι πειραγμένες κλασικές φόρμες αντικατοπτρίζουν την άποψη των Δανών τεχνιτών για την αγγλική παράδοση. Και η λέξη "άποψη" είναι πολύ καλά διαλεγμένη εδώ. Δεν μιλάμε για γούστο ή πρόχειρη γνώμη. Μιλάμε για μελέτη, βαθιά γνώση και, εν τέλει, άποψη διαμορφωμένη σταδιακά μέσα από εντατική σπουδή. Είναι αυτή η εποχή που η Stanwell πλέον έχει χαρακτήρα. Και οι τεχνίτες της έχουν ήδη διαμορφώσει προσωπικό ύφος τόσο ξεχωριστό, ώστε να έχουν την αυτοπεποίθηση να δημιουργήσουν καινούριες φόρμες, αλλά να παρουσιάσουν την προσωπική τους οπτική για την παράδοση της πίπας. Βρισκόμαστε στην καρδιά της χρυσής εποχής της φίρμας. Αλλά όπως μπορεί να δει κανείς, οι δεσμοί με την παράδοση είναι ισχυρότατοι. 

Το ζήτημα δεν είναι η Stanwell. Μέσω αυτής της εταιρείας, απλά, έχω τη δυνατότητα να προσεγγίσω τη δανέζικη σχολή. Το ζήτημα είναι τα παραγνωρισμένα δανέζικα μπιλιάρδα. Δεν μπορεί φυσικά κανείς να ισχυριστεί πατρότητα. Οι Άγγλοι είναι σαφώς παλαιότεροι στο εν λόγω πεδίο. Αλλά οφείλω να παραδεχτώ δύο πράγματα. Πρώτον, οι δανέζικες πινελιές στις κλασικές φόρμες έχουν προστεθεί με γνώση και σεβασμό προς την παράδοση. Και δεύτερο και κυριότερο, οι Δανοί ξέρουν να σχεδιάζουν καταπληκτικά billiards.