Ο William

Παραθέτω δύο από τα αγαπημένα μου ποιήματα του Καββαδία. Το πρώτο από το ΜΑΡΑΜΠΟΥ:

WILLIAM GEORGE ALLUM
Εγνώρισα κάποια φορά σ' ένα καράβι ξένο

έναν πολύ παράξενον Εγγλέζο θερμαστή

όπου δε μίλαγε ποτέ κι ούτε ποτέ είχε φίλους

και μόνο πάντα εκάπνιζε μια πίπα σκαλιστή.

Όλοι έλεγαν μια θλιβερή πως είχε ιστορία

κι όσοι είχανε στο στόκολο με δαύτον εργαστεί

έλεγαν ότι κάποτες, απ' το λαιμό ως τα νύχια,

είχε σε κάποιο μακρινό τόπο στιγματιστεί.

Είχε στα μπράτσα του σταυρούς, σπαθιά ζωγραφισμένα,

μια μπαλαρίνα στην κοιλιά, που εχόρευε γυμνή

κι απά στο μέρος της καρδιάς στιγματισμένην είχε

με στίγματ' ανεξάλειπτα μιαν άγρια καλλονή...

Κι έλεγαν ότι τη γυναίκα αυτή είχε αγαπήσει

μ' άγριαν αγάπη, ακράτητη, βαθιά κι αληθινή·

κι αυτή πως τον απάτησε με κάποιο ναύτη Αράπη

γιατί ήτανε μια αναίσθητη γυναίκα και κοινή.

Τότε προσπάθησεν αυτός να διώξει από το νου του

την ξωτική που αγάπησε, τόσο βαθιά, ομορφιά

κι από κοντά του εξάλειψεν ό,τι δικό της είχε,

έμεινεν όμως στης καρδιάς τη θέση η ζωγραφιά.

Πολλές φορές στα σκοτεινά τον είδανε τα βράδια

με βότανα το στήθος του να τρίβει, οι θερμαστές...

Του κάκου· γνώριζεν αυτός - καθώς το ξέρουμ' όλοι -

ότι του Αννάμ τα στίγματα δε βγαίνουνε ποτές...

Κάποια βραδιά ως περνούσαμε από το Bay of Bisky,

μ' ένα μικρό τον βρήκανε στα στήθια του σπαθί.

Ο πλοίαρχος είπε: "θέλησε το στίγμα του να σβήσει"

και διάταξε στη θάλασσα την κρύα να κηδευθεί.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Και το δεύτερο από το ΠΟΥΣΙ:

ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΠΑΝΙΣ
Στον Αιμίλιο Βεάκη
Ένα κοχύλι σκουλαρίκι έχεις στ'αυτί

και στα μαλλιά θαλασσινό πράσινο αστέρα.

Tropical stormy in Madras area cholera,

και στα νησιά του Lakha-diwa πυρετοί.

Το 'να σου χέρι ανάλαφρα φύκια κρατά

και το ζερβί σου το λειψό σάπια καβίλλια.

Η Katherine τούτη τη στιγμή, χιλιάδες μίλια...

Βγάνει τη ντάμα με το ρήγα σταυρωτά.

Το «Union Jack» και το σπασμένο τουρκετί

κι ο Γιαπωνέζος στην παντιέρα μαύρη μπάλα.

Η αφή της όμοια με το πέρσικο γατί

Που 'χες ψωνίσει πριν τρεις μήνες στην Bomballa.

Περαστική τώρα η Γοργόνα η τροπική

σε βλέπει αδιάφορη κι απέ σε φέρνει βόρτα.

Αλλιώτικες όσες σταμπάρουν ναυτικοί

κι άλλες αυτές που σε τραβούσανε στα πόρτα.

Ο κατασκότεινος βρέχει νερένιος ουρανός

μολύβι, εγγλέζικες κονσέρβες, porridge, νάρκες.

Παίζει τερπνό, παράξενο παιγνίδι με τις σάρκες

καθώς διαβαίνει ο σκύλος ο θαλασσινός.

Τοπίο σκωτσέζικο σκυλιά και κυνηγοί,

πύργος με φάντασμα παλιό Johnnie Walker whisky.

Απόψε δυο χαλύβδινοι πρωραίοι πυργίσκοι

προσμένουν Τρίτωνες για βάρδιας αλλαγή.

Γουίλλιαμ!... Γέλα στο βυθό φλεγματικά,

αφού πια τίποτα δε μέλλει να προδώσεις.

Ας παίξουν κι άλλοι με παιγνίδια ναυτικά

κι άλλοι ας φορέσουνε φανέλλα με ραβδώσεις.

Ο William είναι καπνιστής πίπας και αγαπημένος μου ήρωας. Παθιασμένος άνθρωπος. Αγάπησε σφόδρα και εισέπραξε προδοσία. Αλλά αντέδρασε με ποιητικό τρόπο. Χθες μιλούσαμε με τον Nugu για το θέμα. Αποφασίσαμε από κοινού να βγάλουμε τη γλώσσα στου κριτικούς και να ορίσουμε την ποιήση απλά. Όταν βλέπεις μια ωραία γυναίκα, σπάνια ασχολείσαι με τον αλγόριθμο των σακκαδικών σου κινήσεων, τις εξελικτικές καταβολές για το πρότυπο της ομορφιάς και την επίδραση των κοινωνικών στερεοτύπων. Λες, απλά, στον φίλο σου: "ρε συ, κοίτα μια γκόμενα!". Έτσι ακριβώς ορίζεται η ποίηση. Αντανακλαστικά. Σχεδόν σαν τη νευρική ώση, με τον κανόνα "όλον ή ουδέν". Ο ποιητής είναι εκείνος που βιώνει ό,τι ακριβώς και οι υπόλοιποι. Ίσως με ελάχιστα πιο ευαίσθητα αισθητήρια. Η διαφορά είναι ότι έχει την ικανότητα να το εκφράσει εκτός της στενής περιμέτρου του κοινού τόπου.
Ας ξαναγυρίσουμε στον William. Καπνίζει αδιάκοπα την πίπα του και δε μιλά πολύ. Στιγματισμένος από όλες τις απόψεις. Αγάπησε την εν λόγω καλλονή και αντί να στείλει λουλούδια και να τη βγάλει για φαγητό, την έκανε στίγμα ανεξάλειπτο. Κι αυτή χέστηκε πατοκόρφως. Πηδήχτηκε με τον ναύτη. Ο Καββαδίας αυτό το περνά λίγο στο ντούκου. Δεν το αναλύει. Και αυτό, διότι δε χρειάζεται ανάλυση. Ούτε κοινή είναι η καλλονή, ούτε αναίσθητη. Απλά είναι ασύμπτωτη με τον Εγγλέζο θερμαστή. Το θέμα μας είναι ο William. Αυτός βιώνει την ακράτητη και άγρια αγάπη. Αυτός και μόνον αυτός. Είναι αποκλειστικό συναίσθημα με κράτηση μιας θέσεως. Κατανοεί ότι δεν έχει νόημα να το συζητήσει με παροδικούς φίλους. Δε βρίσκει όφελος στο να ζητήσει τα ρέστα από εκείνη. Διότι, πολύ απλά, εκείνη δεν υπάρχει. Αγάπησε μια ανύπαρκτη, πλατωνική γυναίκα, την οποία ενσάρκωσε με το στανιό στη μορφή της. Αποφάσισε να το αντιμετωπίσει μόνος, λοιπόν. Αρνήθηκε να βάλει σκυλάδικα στο τέρμα. Μπορεί να μην του πέρασε καν από το μυαλό. Δεν μπόρεσε να γίνει "όμοιος" (αυτόν, Nugu, δεν μπορούμε να τον κοιτάξουμε με απαξίωση). Και κατέληξε στο ακατανόητο για τους υπόλοιπους συμπέρασμα. Εύστοχη η παρατήρηση του πλοιάρχου. Αν και νομίζω πως ούτε αυτός καταλαβαίνει.

Ξανασυνάντησα τον William στη δεύτερη συλλογή του Καββαδία. Εκεί είναι πλέον σοφός, αλώβητος από εξωτερικά ερεθίσματα και επιδράσεις. Οι μικρές εντάσεις τον αφήνουν αδιάφορο, αφού επιβεβαίωσε ό,τι διαισθητικά γνώριζε από πριν. Δεν έχει να προδώσει τίποτα, αλλά ούτε και πρόδωσε ποτέ. Επέμεινε μέχρι τέλους, αήττητος. Ως άλλος ήρωας παιδικού παραμυθιού, απόλυτα ιδανικός και έφηβος, να καπνίζει αενάως τη σκαλιστή του πίπα.